Rozrastającą się w wyniku niekontrolowanych podziałów komórek tkanka, której towarzyszą zaburzenia różnicowania komórek, nazywamy nowotworem (neoplasma). Może on rozwinąć się w każdej tkance posiadającej zdolność do rozmnażania.

Potocznie używa się zamiennie pojęć „nowotwór” oraz „rak”. Jest to błąd, ponieważ nie każdy nowotwór jest rakiem – w języku medycznym termin ten odnosi się do złośliwych nowotworów pochodzenia nabłonkowego (m.in. płuc, sutka, trzustki, żołądka, odbytnicy, krtani, pęcherza moczowego).

Klasyfikacja nowotworów

Przyjmuje się dwa kryteria podziału nowotworów. Biorąc pod uwagę charakter choroby, wyróżnić można dwa typy nowotworów, tj.:

• nowotwór łagodny
• nowotwór złośliwy

Drugi podział stosowany jest w obrębie nowotworów złośliwych i opiera się na pochodzeniu tkanki, z której powstała zmiana:

• rak (carcinoma)
• mięsak (sarcoma)
• chłoniak (lymphoma)
• czerniak (melanoma)
• glejak

Podział I: nowotwór łagodny a nowotwór złośliwy

Nowotwory łagodne to zmiany powstałe z komórek, które budową nieznacznie różnią się od prawidłowych. Zmiany rosną powoli i nie rozpraszają się – pozostają skupione w miejscu, gdzie pierwotnie się pojawiły, nie niszczą też tkanek sąsiednich. Nie tworzą zatem nowych ognisk choroby w innych częściach organizmu. Zwykle zmiany te są łatwe do wyleczenia i nie stanowią zagrożenia dla życia – należy jednak pamiętać, że każda łagodna zmiana nowotworowa może przekształcić się w złośliwą. Dlatego tak ważne jest odpowiednie rozpoznanie choroby oraz podjęcie terapii, a także monitorowanie leczenia nowotworu.

Nowotwory złośliwe są zmianami, które mają zdolność do przemieszczenia się i atakowania sąsiednich tkanek, a tym samym do tworzenia przerzutów. Charakteryzują się nie tylko nadmiernym namnażaniem komórek o znacznych nieprawidłowościach w budowie, ale też ich szybkim wzrostem. Nowotwory złośliwe mogą stanowić zagrożenie dla życia i mimo leczenia mają tendencję do nawrotów. Szanse powodzenia leczenia są większe w przypadku podjęcia terapii we wczesnym stadium choroby. W dostosowaniu leczenia, nawet w przypadku wystąpienia przerzutów, pomogą monitory skuteczności terapii przeciwnowotworowej.

Podział II: klasyfikacja nowotworów złośliwych

Rak jest złośliwym nowotworem pochodzenia nabłonkowego. Oznacza to, że wywodzi się z tkanek nabłonkowych, które wyścielają układ oddechowy, pokarmowy, moczowy, rozrodczy, a także krwionośny. Rak może również dotknąć gruczoły i narządy zmysłów.

Mięsak stanowi zmianę nowotworową, która bardzo szybko się rozwija i może w krótkim czasie doprowadzić do wyniszczenia organizmu. Jest to nowotwór tkanki miękkiej, który może rozwinąć się w dowolnej części ciała. Najczęściej zmiany zlokalizowane są w kończynach dolnych i mają tendencję do przerzutów na płuca oraz węzły chłonne.

Chłoniak jest nowotworem złośliwym wywodzącym się z układu chłonnego. Zmiany widoczne są w węzłach chłonnych, tkance chłonnej, a także w szpiku kostnym (białaczka). Wyróżnia się dwa główne typy chłoniaków, tj, ziarnicę złośliwą oraz nieziarnicze.

Czerniak jest agresywnym rodzajem nowotworu, który powstaje z komórek mających zdolność do wytwarzania melaniny, czyli skóry, błon śluzowych oraz niektórych melanocytowych znamion. Czerniak może powstać w każdym miejscu na ciele. Ryzyko zachorowania zwiększa nadmierna ekspozycja ciała na promieniowanie ultrafioletowe, poparzenia słoneczne, AIDS i wiele innych czynników.

Glejak jest nowotworem wewnątrzczaszkowym, a jego lokalizacja prowadzi do wielu zaburzeń czynności mózgu. Zmiany powstałe z komórek glejowych występują w mózgu oraz rdzeniu, dlatego wiążą się z takimi objawami jak ataki padaczkowe czy też problemy z pamięcią. Ich leczenie jest utrudnione ze względu na ich umiejscowienie.

Rak prostaty jest najczęstszym rakiem u mężczyzn w Polsce i trzecią najczęstszą przyczyną śmierci z powodu nowotworów. Zaraz po nim plasują się rak płuc i okrężnicy. Każdego roku około 65 000 Polaków diagnozuje się raka prostaty. Tkanka gruczołowa prostaty może zwyrodnieć i utworzyć ten złośliwy guz.

Do tej pory nie znamy w pełni przyczyny raka prostaty. Szczególne czynniki ryzyka obejmują: starzenie się; historia rodziny oraz niektóre diety i style życia.

Pacjenci skarżą się na ból przy oddawaniu moczu lub wytrysku lub krew w moczu. Choroba zwykle nie wykazuje żadnych objawów we wczesnych stadiach. W Polsce mężczyznom zaleca się regularne badania przesiewowe od 45 roku życia

Obserwuj i czekaj

Ostatnio pojawiają się pytania dotyczące pośpiechu w celu pobrania biopsji prostaty, a następnie konieczności chirurgicznego usunięcia prostaty lub zastosowania radioterapii. Wynika to przede wszystkim z tego, że przerzuty mogą rozwinąć się w wyniku przedostania się komórek rakowych do krwioobiegu podczas interwencji chirurgicznej. Po drugie, terapia może mieć dość poważne skutki uboczne, a powolnie rosnące guzy stanowią niskie ryzyko, szczególnie u starszych pacjentów. We wczesnych stadiach choroby, kiedy rak jest nadal ograniczony do prostaty, bardziej korzystne może być unikanie leczenia na rzecz ścisłego monitorowania guza. Ta procedura jest znana jako „aktywny nadzór” lub „obserwuj i czekaj”. Maintrac® może w tej szczególnej sytuacji przyczynić się do długoterminowego monitorowania, zliczając komórki co 3–6 miesięcy, w zależności od konkretnych okoliczności.

Jeżeli zostały wykryte ogniska w węzłach chłonnych i przerzuty odległe , lokalna radioterapia i interwencje chirurgiczne w wielu przypadkach już nie wystarczą. Ponieważ hormon testosteron stymuluje wzrost raka prostaty, korzystne może być włączenie terapii hormonalnej do procesu leczenia. Celem leczenia hormonalnego jest obniżenie poziomu testosteronu. Leki które wiążą się z receptorem androgenowym, receptorem testosteronu, blokującym działanie testosteronu, są to antyandrogeny. Za pomocą maintrac® można określić status receptora androgenowego w krążących komórkach nowotworowych. Może to być przydatne dla onkologa przy podejmowaniu decyzji za lub przeciw terapii antyandrogenowej. Jeśli ta forma terapii nie okaże się bardzo skuteczna (guz odporny na kastrację), można również rozważyć chemioterapię. To, czy zastosowane leki osiągają pożądany efekt, można wcześniej sprawdzić na krążących komórkach nowotworowych, stosując analizę chemiowrażliwości maintrac®.

Charakterystyczne dla terapii cechy raka prostaty

Oprócz testów na antygen specyficzny dla prostaty (PSA) i antygen specyficzny dla prostaty na błonie (PSMA), maintrac® umożliwia oznaczanie receptorów androgenowych (AR) i B7-H3 na krążących komórkach nowotworowych.

PSA/PSMA

Zarówno PSA, jak i PSMA zaliczają się do markerów związanych z prostatą. PSA jest białkiem, które ulega ekspresji głównie przez komórki prostaty. W guzach niewiadomego pochodzenia może wskazywać, którego narządu dotyczy. Markery te mają zastosowanie do obserwacji w przypadku raka prostaty lub wsparcia długoterminowego monitorowania w przypadkach podejścia „obserwuj i czekaj”. PSMA jest glikoproteiną związną z błoną, która jest również obecna w krążących komórkach nowotworowych (pochodzących z raka prostaty) i jej zastosowanie może być podobne jak PSA. PSMA-PET / CT (pozytronowa tomografia emisyjna / tomografia komputerowa) daje wyniki tylko wtedy, gdy nowotwór wyraża PSMA. Można w tym przypadku rozważyć wcześniejsze oznaczenie PSMA na krążących komórkach nowotworowych za pomocą maintrac®. Ten marker służy również jako odpowiedni docelowy antygen dla innowacyjnych podejść terapeutycznych (lutetium PSMA).

Receptor androgenowy AR

Hormony steroidowe aktywują receptor androgenowy przez testosteron i dihydrotestosteron, w wyniku czego komórki nowotworowe wzrastają w odpowiedzi na androgeny. AR jest ważnym parametrem prognostycznym w przypadkach raka prostaty. U pacjentów wykazujących status receptora hormonalnego AR uważa się za wskazanie, że pacjent może zareagować na terapię blokującą hormony i jako taki może mieć większe szanse na przeżycie.

B7-H3

B7-H3 wiąże się z receptorami na limfocytach, które regulują odpowiedź immunologiczną. Do tej pory naukowcy udowodnili to dla komórek dendrytycznych, komórek T aktywujących monocyty i komórek rakowych. Obecność B7-H3 prowadzi do śmierci komórek lub porażenia komórek odpornościowych, które walczą z guzem. By poznać odpowiedź czy własna odpowiedź immunologiczna organizmu zostanie zahamowana można określić obecność receptora B7-H3.

Groźne choroby przewlekłe coraz częściej pojawiają się w naszym społeczeństwie. Niezdrowy tryb życia czy chemia stosowana w produktach codziennego użytku sprawia, że skala problemu jest ogromna. Każdego dnia kolejne osoby dowiadują się, że w wyniku badań zdiagnozowano u nich komórki nowotworowe. Spory odsetek otrzyma również informację, że ma do czynienia z guzem złośliwym. Najpopularniejszym typem choroby w dalszym ciągu pozostaje rak płuc, którego pierwsze objawy to duszności, kaszel, a często nawet plucie krwią.

Nowotwór płuc – przyczyny i leczenie

Osoby chorujące na tego typu guzy bardzo często są palaczami. Warto mieć jednak na uwadze, że nie chodzi tutaj wyłącznie o osoby palące. Badanie nowotworowe powinni wykonywać również tak zwani bierni palacze, a więc osoby mające kontakt z dymem tytoniowym. Prócz oczywistych przyczyn takich jak palenie, komórki rozwijają się również u osób, które spędzają dużo czasu w miejscach o zanieczyszczonym powietrzu, na przykład przez smog.

Leczenie raka płuc odbywać może się z użyciem różnych metod, uzależnionych od stadium rozwoju. Do każdego pacjenta podchodzi się w sposób indywidualny i dobiera się unikalną ścieżkę leczenia. Z tego właśnie powodu kluczowa jest prawidłowa diagnoza. Badanie na komórki rakowe przeprowadzać należy ze starannością i precyzją, nie dopuszczając do żadnych błędów w wynikach. W procesie leczenia konieczne mogą okazać się liczne zabiegi chirurgiczne. W przypadku guzów nieoperacyjnych, stosowane metody to radioterapia oraz chemioterapia.